کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 8

چغاله بادام-بادام نارس

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

دو شاخه-چوب دو شاخه ی درخت که کودکان از آن تیرکمان می سازند-رابط میان وسیله ی برقی و پریز برق
بریدن شیر-لخته لخته شدن شیر

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش
تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

حق نشناس-نا سپاس

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

 

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

دوز و کلک سوار کردن-توطئه چیدن-مطالبی را خلاف واقع جلوه دادن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند
هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

اشک تمساح-گریه ی دروغین

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

خیس آب شدن-سر تا پا تر شدن
دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن
تر و فرز-چست و چابک

 

خایه-بیضه-جرات

دهنه سرخود-بی بند و بار
آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

 

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

پسله-جای پنهان-در نهان
رشوه گیر-رشوه خوار

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

زهره دان-کیسه ی صفرا
بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

 

بند آوردن-متوقف کردن

داداشی-برادر در زبان کودکان

 

خیر مقدم-خوش آمد

 
چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن
چادر رختخواب-چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

پابوس-زیارت
جان به لب رسیدن-به ستوه آمدن-طاقت از دست دادن

حلال واری-نگا. خلال وار

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای
دخیل-پناه برده-توسل جسته به
خواستگاری-رفتن به دیدن دختر یا زنی برای برگزیدن و همسری پسر یا مردی

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

بی وقت-نابهنگام-بی موقع

 

زار-کوتاه شده ی زایر

 

 

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله
چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند
از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

 

 

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

خالی خالی-بدون چیز دیگری

 
تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

چار میخ-اذیت و آزار سخت

 
دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

 

بچه ی-اهل ِ
بیرون رفتن-به توالت رفتن
بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن
پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

تپه ماهور-زمین ناهموار

پوز زدن-دهان زدن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن
ازرق شامی-اخمو-ترشرو
دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن
زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

 

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

دم-هنگام

 
از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)
خیس کردن-ادرار کردن به خود

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

چته ؟-تو را چه می شود ؟
تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

خار چشم کسی بودن-مایه ی عذاب کسی بودن

بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)
تگری-بسیار خنگ-یخچالی

 

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد
آهو چشم(معشوق، شاهد)
انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت
زینه-پله

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

 

زیر آبی-زیرآبکی

آلونک‌نشین-ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند

زَوال-مست مست-لول

پا شدن-از جا برخاستن

پُر توپ-خشمگین

پس پسکی-حالت کسی که رو به عقب گام برمی دارد
آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

جگر-عزیز-عزیز دلم

درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

ادرار کوچک(شاش)

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

 
آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)
دبنگ-احمق-کودن

 

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن
زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

زبر-خشن-غیر لطیف
دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری
جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

باریک-دقیق-حساس
ریشو-دارای ریش بلند

 

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

این سفر(این بار)

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی
چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

حظ کردن-لذت بردن

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند
خواب و بیداری-در حالت بین بیداری و خواب

بازداشتی-زندانی موقت

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

احتیاطی-نجس-ناپاک

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن
تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟

درگذشتن-صرف نظر کردن-مردن

 

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

حساب سوخته-بدهی قدیمی
 

توان هماوردی با کسی را داشتن

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

 

حیوونی-نگا. حیوانکی

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

آشوب شدن دل-دچار تهوع شدن
آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود
بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن
آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن
تفنگ کشیدن روی کسی-با تفنگ به سوی کسی نشانه گرفتن
ذاق و زوق-زن و بچه-سر و صدا و نق نق بچه

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

 

 

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن
تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

چوب خوردن-تنبیه شدن

دلداری دادن-تسلی دادن

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

 

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

 

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

چوغ-چوب

جای سوزن انداختن نبودن-پر بودن-بسیار شلوغ بودن

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن
دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن

بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

خیز-ورم-آماس

بار زدن-پر کردن وسیله ی نقلیه از بار-حمل کردن بار

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

برو برگرد-چون و چرا

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

 

چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

حساب کشیدن-حساب خواستن

دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

از بی‌کاری مگس پراندن(بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن)

راست و ریس-موانع و معایب

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

ته دار-پایه دار

خیس کردن-ادرار کردن به خود

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

چاچول باز-حقه باز-شیاد

 

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

 
پله خوردن-دارای پله بودن

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

آب و رنگ-طراوت و شادابی
ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن
باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن
دلخور-رنجیده-ملول-گله مند
چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

 

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

دُم لابه-چاپلوسی-تملق
خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

 

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

پوست پیازی-نازک و بی دوام

 

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار
پیشاب-ادرار

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

دنباله رو-پی رو-مقلد

دست تنها-بی یار-تنها

بنا-قرار

بَزک-آرایش-چسان فسان

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)
از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

دو شاخ-دارای دو شقه

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

زَوال-مست مست-لول

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

حلال وار-به صورت حلال

 
رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

 
بیرون رفتن-به توالت رفتن
 

 

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

دندان تیز کردن-طمع کردن

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

ریش توپی-ریش تپه

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

دل واپسی-نگرانی-اضطراب
آفتابه گرفتن-آفتابه برداشتن
دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

پینه-وصله-پوست سخت شده

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول

پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

 

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

تیز بازار-بازار گرم و پر مشتری

ابزارفروشی-فروشگاه وسایل خاص و ابزار یدکی

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن
اهل دود(سیگاری)
از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

خیال باف-مالیخولیایی-کسی که همواره در عالم خیال به سر می برد و عملی نمی کند

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)

اشک کوه-یاقوت-لعل

دزد زدن-مورد دزدی قرار گرفتن

 

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن