لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 64

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک
آدم کردن کسی-کسی را تربیت کردن-سواد آموختن

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

اطفال باغ-گل‌های تازه

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

 

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن
تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

 

 

آکِله(جذام، زن سلیطه)

 

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر
پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان
تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)

چل مرد-مرد کوتاه قد

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه
جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

زبیل-آشغال-زباله

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

پیش-برنده-آن که جلو است

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

دو پا-انسان

خیط کردن-نگا. خیت کردن

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

 

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)
جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

فال بد زدن

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی

خوش رو-زیبا-خندان

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

خودسر-گستاخ-سرکش

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

چاروادارکُش-جنس تقلبی-چیز بد

ریش شدن-ریش ریش شدن

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا
بگیر و ببند-توقیف و حبس-حکومت نظامی
تخمی-به درد نخور-بی مصرف
تیار کردن-آماده کردن

 

چشه ؟-او را چه شده ؟
بی ریخت کردن-کتک زدن

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده
از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

 

 

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

 

رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

ارواح شکمت-ارواح بابات

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

خردمرد کردن-ریزه ریزه کردن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

باش !-نگاه کن-ببین
خاکشیر نبات-دوستی و رابطه ی نزدیک-سوابق آشنایی

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

آسمان به ابرو پوشیدن-پنهان ساختن امر آشکار

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن
پات-بی آبرو-بی تربیت
از خود بودن(خودی بودن، محرم بودن)

 

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

 

خشخاشی-نان خشخاش زده

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن
دیر رس-میوه ای که دیر می رسد
خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب
 

رد پا-جای پا-اثر
پُف-فوت-ورم-آماس

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

تر دماغ-سرحال-شنگول

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

دست پیش-گدا

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

داشتن-مشغول بودن

 
 

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

تسمه از کدوی کسی بیرون کشیدن-پاپیچ نشدن-دست برداشتن

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

 
رجز خوانی-لاف زنی-دعوی
پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن

افسارگسیخته(سرکش)

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ
خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز

جن بو داده-نوعی دشنام است

جاهل پسند-چیزی که جوان

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

جملگی-تمامن-سراسر

اله و بله-چنین و چنان

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن-بسیار فرودست تر از کسی بودن-اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن

پیر شَوی-عمرت دراز باد
چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش
 

داو-نوبت بازی

 
آب رفتن(بی‌اعتبار شدن، کوچک شدن)

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

پینه-وصله-پوست سخت شده

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

 

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن

جِر جِر کردن-چیزی را پاره پاره و ریز کردن-مانند کاغذ و پارچه

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب
انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

به روی خود نیاوردن-اهمیت ندادن-به سکوت برگزار کردن-خود را به آن راه زدن
دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

اروای ننه‌ات-ارواح بابات
چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

چماق-چوبدست-گرز

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

خرج راه-هزینه ی سفر

 

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد
جیز رفتن-کش رفتن-دزدیدن چیزهای کم ارزش

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور
بنده منزل-خانه ی من

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

از زورِ-از شدت-از بسیاری

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

 

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

حاضر و آماده-آماده

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)
 

اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون
پشتک زدن-معلق زدن-رنگ عوض کردن-تغییر عقیده دادن
بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

خرس-چاق و درشت-تنومند

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار
 

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

با خرس توی جوال رفتن-با آدم ناجور همدم و همکار شدن

دله بازی-رفتار آدم دله

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

باربند-جای نهادن و بستن بار

خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن
دو شاخ-دارای دو شقه

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

راه راه-دارای خطوط موازی

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن
جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب

 

برای فاطی تنبان نشدن-بدرد نخوردن-قانع کننده نبودن-فایده نداشتن

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

 
تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن
جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

پشم و پیله-ریش

جگری-به رنگ جگر

د ِ-حرفی برای بیان مداومت

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

خربزه قاچ کردن با اتوی شلوار-بسیار آراسته بودن و به خود پرداختن

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

راپرتچی-گزارش دهنده

 

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

خیره-بی شرم-پر رو

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

تب کردن خر-پوشیدن لباس ضخیم در هوای گرم
خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

 

آیَم سایَم(گاه‌کاهی)

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

دُنگی-دانگی

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

 
روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

چار میخ-اذیت و آزار سخت
از خدا بی‌خبر(ظالم، نابه‌کار)

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

دو کرپا-چمباتمه

باجی-خواهر-زن ناشناس

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

 

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود
پر و بال-امکان-فرصت

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

 

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

 

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

 

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

تو دار-راز نگهدار

توالت کردن-آرایش کردن

دست پاچه شدن-مضطرب شدن-دست و پای خود را گم کردن

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

دست کسی افتادن-گیر کسی افتادن

دک و دهن-دک و پوز

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن
چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

دوری-ظرف غذاخوری پهن

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

چینی بند-چینی بند زن

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

جور به جور-نگا. جوراجور

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))