ائتلاف بهداشت روانی و ملی و آموزش ویژه
ائتلاف بهداشت روانی و ملی و آموزش ویژه در سال 1992 تعریف زیر را ارائه داده است.
منظور از اصطلاح اختلال رفتاری یا عاطفی، نوعی ناتوانی است که با پاسخهای رفتاری یا عاطفی در مدرسه که با هنجارهای متناسب با سن، فرهنگ و قوم بسیار تفاوت دارد، مشخص میشود. هنجارهای مربوط، اثر نامطلوبی بر پیشرفت تحصیلی دارند. عملکرد تحصیلی، مهارتهای آموزشی اجتماعی، تفریحی و شخصی را در بر میگیرد. چنین ناتوانیهایی:
الف) فراتر از پاسخ موقتی و مورد انتظار در برابرپدیده های استرسآور محیط است،
ب) به صورت ثابت در دو زمینه متفاوت بروز می کند، حداقل یکی از آنها به مدرسه مربوط میشود، و
ج) به مداخلهی مستقیم در آموزش عمومی حسّاس نیست یا شرایط کودک به گونهای است که مداخلههای آموزشی عمومی، ناکافی میباشد.
- مشکلات عاطفی و رفتاری میتوانند با دیگر ناتواناییها همزیستی داشته باشند.
- این طبقهبندی زمانی، کودکان یا نوجوانان با اختلالهای اسکیزوفرنی، اختلالهای عاطفی، اختلال اضطرابی، دیگر اختلالهای پایدار رفتار و یا سازگاری را در بر میگیرد که آنها بر عملکرد تحصیلی، تاثیر نامطلوبی میگذارند (کاوال و همکاران[1]، 2004)
2-1-2- طبقه بندی مشکلات رفتاری– عاطفی
برخی از سامانههای طبقهبندی این افراد بر اساس طبقههای آماری و به وسیلهی روشهای بسیار پیچیدهی آماری توصیف می شوند. سایر سامانههای طبقهبندی جهتگیری بالینی دارند و بر اساس تجربههای پزشکان و دیگر دانشمندان علوم اجتماعی که به طور مستقیم با کودکان، نوجوانان و بزرگسالان با اختلالهای رفتاری کار میکنند، تدوین شدهاند. برخی از سامانههای طبقهبندی میتوانند بر اساس شدت اختلال به ما کمک کنند (هاردمن و همکاران[2]، 2002؛ ترجمه علیزاده و همکاران، 1388).
2-1-2-1- طبقه بندی بر اساس روشهای آماری
وون ایسر، کوای و لاو[3] (1980) با استفاده از روششناسی مشابهی چهار طبقه مجزّا از مشکلات رفتاری را در کودکان شناسایی کردهاند:
1.اختلال سلوک[4]: که دربردارندهی ویژگیهایی همچون پرخاشگری آشکار، هم کلامی و هم جسمانی، آزارشگری، منفیگرایی، مسئولیتناپذیری، نافرمانی در برابر قدرت که همگی در حیطهی گونههای رفتاری مدرسه و دیگر نهادهای اجتماعی قرار دارند.
- اضطراب–گوشهگیری[5] که به شکل قابل ملاحظهای در مقابل اختلالهای سلوک قرار میگیرد و شامل فزوناضطرابی،گوشهگیری اجتماعی، دوریگزینی، خجالتیبودن، رفتارهای دیگری که نشانگر نوعی عقبنشینی از محیط به جای پاسخ خصمانه به آن است.
- نارسشی[6] که ویژگی آن دل مشغولی، دامنهی توجه کوتاه، انفعالی بودن، رویایی، تنبلی و سایر رفتارهایی که با سطح رشدی مطابقت ندارند.
- پرخاشگری اجتماعی[7] که مشخصهی اصلی آن فعالیت درگروههای تبهکار، سرقتهای مشارکتی، ولگردی و نشانههای دیگر، مشارکت در گروههای بزهکاری است (شکوهی یکتا و پرند، 1384).
2-1-2-2- نظام طبقهبندی روانپزشکی
- اختلال اضطرابی: افراد با اختلالهای اضطرابی معمولاً افکار یا نگرانیهای تکراری و ناگهانی دارند. آنها ممکن است از موقعیتهای اضطرابآور پرهیز کنند. همچنین ممکن است علائم جسمی مانند عرق کردن، لرزش، سرگیجه و ضربان قلب را بروز دهند.
- اختلال خوردن[8]: اختلال خوردن عادات غیرطبیعی خوردن است که میتواند سلامتی یا حتی زندگی را تهدید کند و شامل بیاشتهایی عصبی، پراشتهایی عصبی و شرابخواری افراطی میباشد. افراد مبتلا به اختلال خوردن به صورت افراطی در مورد خوردن نگران هستند (انجمن روانشناسی آمریکا[9]، 2014).
- اختلالهای دفع[10]: به ادرار کردن و مدفوع کردن در کودکان بزرگسالتر مربوط میشود. این کودکان در بعد از 4 یا 5 سالگی هنوز در کنترل مدفوع و ادرار مشکل دارند و این وضعیت به اختلال جسمانی مربوط نمیشود (انجمن روانپزشکی آمریکا، 2000).
- اختلالهای رشدی فراگیر[11]: کودکان با اختلالهای رشدی فراگیر، نارساییهای شدید و فراگیری در حوزههای متفاوت رشد نشان میدهند.این نارساییها ممکن است شامل مشکلات قابل توجهی در مورد ایجاد ارتباط با والدین، همشیران و دیگران، مهارتهای ارتباطی بسیار ضعیف، رفتارهای غیرعادی مشهود در وضعیت بدنی، حالت و چهره بشود.
- اختلالهای نارسایی توجه و رفتار آزارشی: کودکان با این اختلالها در پاسخ مناسب به تکالیف درسی و اجتماعی و همین طورکنترل سطح فعالیت جسمانی مشکل دارند. بسیار به دیگر افراد یا حیوانها صدمه میزنند و اغلب به رفتارهایی مبادرت میورزند که به اموال دیگران خسارت میزنند. آنها مرتب در فعالیتهای دزدی و فریبکاری شرکت میکنند و قوانین و قراردادهای اجتماعی را زیر پا میگذارند.
- اختلالهای اندام جست[12] (تیک): این اختلالها شامل حرکتها یا صداسازیهای قالبی است که غیرارادی، سریع و بازگشتی است که ممکن است به شکل چشمک زدن، حرکت صورت، فین فین کردن، و خرخر کردن باشد.
- سایر اختلالهای شیرخوارگی، کودکی یا نوجوانی: منظور اختلالهایی هستند که به راحتی در طبقههای دیگر کتاب راهنمای تشخیصی و آماری–چاپ چهارم جای نمیگیرند (گنجی، 1392).
[1]. Kaval & et al
[2] . Hardman & et al
[3]. Von Isear, Quay & Love
[4]. Conduct Disorder
[5]. Anxctios/ Withdrow
[6]. Immaturity
[7]. Sociolized Aggression
[8]. Eating Disorder
[9]. American Psychology Association
[10]. Elimination
[11]. Pervasive Developmental Disorder
[12]. Tic